Ağırlık

Bir çok anlamı olması nedeniyle aşağıda yazılı olanlar için kullanılmasında kaçınılan kavram. - Tartı değeri - Kütle - Bir cismin kütlesi ile yerel düşme ivmesinin çarpımından bulunan ağırlık kuvveti. - Kütle birimlerine göre yapılmış ağırlık parçası veya tartım parçası. Ticarette ve ekonomide bir tartım sonucu için DIN 1305 standardına göre halen ağırlık kullanılabilir.

Ağırlık Etkisi

Bir cismin etki ettirdiği ağırlık kuvveti; örneğin yay kuvvetine karşılık.Mekanik terazide tartılmak için kefeye konulan yükün ağırlık kuvveti devreye alınan ağırlık parçasının karşıt kuvveti ile % 100 kompense edilmektedir.Monte ağırlıklı yaylı terazide yüke ait ağırlık kuvvetinin % x i monte ağırlık kuvveti ile karşılanır.Yükün ağırlık kuvvetinin %100 den çpk azının ağırlık kuvveti tarafından kompense edildiği teraziler düşme ivmesine bağlı olarak tartım yapmaktadırlar.

Ağırlık kuvveti

Bir cismin G yada F ağırlık kuvveti, bu cismin m kütlesinin g yerel düşme ivmesi ile çarpılmasıyla bulunur. Not: Yeryüzü üzerinde yerel düşme ivmesi sabitinin değeri birbirinden birkaç promil uzaklık bulunan yerlerde değişim göstermektedir.Bu nedenle ağırlık kuvveti bulunduğu yere bağımlı olarak değişmektedir.

Ağırlık merkezi

Katı bir cismin homojen bir kuvvet alanı içersinde bulunduğu zaman(örneğin;yer yüzeyinde etkiyen çekim alanında) dönme momentlerinin sıfır olduğu noktasına denir.Bir cismin ya da sistemin kütlesi bu noktada toplanmış gibi düşünülebilir.

Ağırlık seti

Uygun şekilde basamaklanmış sayısal değerlere sahip ağırlıkların bir arada grup oluşturması.

Ağırlık sınıfı

Tesbit edilen alt ve üst sınır değerlerine göre özel bir ağırlık değerini belirlemek üzere hazır ambalaj kontrollerinde kullanılan kavram.

Ağırlık toleransı

Verilmiş bir ağırlık değerinin müsaade edilebilir alt ve üst değerden olan sapmalar arasındaki farkları ifade eden kavram.

Ağırlıkların doğruluk sınıfları

Yönetmeliklerle tayin edilmiş bulunan hata sınırlarına göre ağırlık parçalarının içerisinde bulunduğu sınıfları.Almanya’da ölçüler ve ayar tüzüğünün 8.sayılı maddesi yada uluslar arası yönetmeliklere uygun artan doğruluklara giden sınıflar:

Ticari ağırlıklar.

Orta hata sınırları sınıflarına ait ağırlık parçaları ile hassas ağırlıklar ve karat ağırlıkları.

Akım halkası

Voltaj pikleri vs.gibi dış tesirlerden etkilenmeyen ve bu yüzden büyük uzaklıklar için uygun olan seri olarak yapılan data transferi.

Akım terazisi

SI-Temel birimi amperin tanımı için kullanılan yüksek hassasiyette bir teraziyle birlikte çalışan ölçme sistemi.

Alçak platformlu tartı aleti

Alçak platformlu serbest bir yük taşıyıcısı bulunan kantar.Yük hücreleri ve yük kaldıracı yüksekte kalan yapı grupları olduğu için, yük taşıyıcısının iki tarafında dışa doğru sıralanmışlardır.

Alibi-yazıcı

Bilgi işleme bağlı tip sistem onaylı tartım tesislerine ait ve bilgi işlem sistemlerinde normal bir yazıcı gibide kullanılan tip ve sistem onayı almış yazıcı.

Ambalaj

Aynı cins ambalaj kabı içersine doldurulan ürün ve ambalaj muhteviyatı. Ağırlıkları belirlenmiş ambalajların dolum miktarları çoğunlukla seri olarak tartımları otomatik terazilerde yapılan ve dolum makinelerinde ayrılıp kontrol terazileri yardımı ile kontrol edilmektedir. Ambalaj kabının ağırlığı değişmiyorsa veya ambalajlar tek tek göz önüne alınıyorsa, hacim ölçüsüne göre de işletmede kontrol terazileri yardımıyla kontrolleri yapılabilir

Ampflikasyon eşiği

Hareket yeteneği eşiği.

Analitik Terazi

I VE II doğruluk sınıflarına ait muayeneye tabi olarak tip ve sistem onayını almış, ölçme aralığı, yada okunabilirliği referans alınarak kimyasal analizler için kullanılabilen,yüksek çözme gücüne sahip teraziler için genel adlandırma.Yük kapasitesi 50 kg’a kadardır.Bu terazilerin sınıflandırılması – makro terazi – yarımikro terazi – mikro terazi – ultra mikro terazi olarak yapılır.

Anolog bölüntü değeri

Bölüntü değeri

Analog çıkış

Terazilerde ölçü değerlerine bağlı olarak sürekli değişen bir elektrik gerilim veya akım değeri şeklinde alınabilen elektriksek çıkış.Bu çıkış analog değer gösteren elektrik ölçü aletlerine ve yazıcılara bağlanabilmektedir.

Anolog gösterge

Ölçme değeri genel olarak sayılarla işaretlenmiş çizgili skala karşısına gelen bir fihrist işaretinin pozisyonu ile bulunur.Analog gösterge ile sürekli ölçme değeri alınır.Virgülden sonra gelecek sayıların tahmini yapılması nedeniyle, kişiye bağlı olarak okuma hatalarının ortaya çıkması bu göstergenin bir dezavantajıdır.

Analog hata

1.Analog gösterge hatası 2.Analog göstergede görünmesine rağmen,dijital göstergede doğrudan yollarla okunamayan bir dijital gösterge hatası

Analog kompensasyon

Elektromanyetik kuvvet kompensasyonu.

Analog sinyal

Ölçme değeri ile orantılı olarak analog çıkışta görünen sürekli değişen elektriksel büyüklük.

Analog-Dijital-Çevirici

Analog sinyalleri dijital sinyallere çeviren elektronik düzenek.Örneğin dijital voltmetrelerde kullanıldığı şekilde.

Ani muayene

Muayenesi yapılarak damgalanmış bir ölçü aletinin ölçüler ve ayar dairesi tarafından müsaade edilen hata sınırları dahilinde olup olmadığının ve onay şartlarını yerine getirip getirmediğinin kontrolü.

Anlık tartım için otomatik terazi

Dolum miktarlarından eşit olarak,önceden miktar verilebilen otomatik terazi.Ürün önceden özel dolum aletleri ile kaba,ince dolum olarak ayrılarak teraziye gönderilir.Bu terazilerde boşaltma sistemi bulunan ve bulunmayan diye yük taşıyıcının biçimine göre ayrılırlar.

Ara askı

Asılı yük yada ağırlık parçası taşıyıcısı ve ait olduğu askı arasında hareketli bağ elemanı.

Ara birim

Data transferi için kullanılan sistemlerde ara bağlantı,kablo.Bir ara birim kavramı ile birlikte transfer yerindeki,fiziksel,elektriksel ve mantık fonksiyonlarının yazılımı için işaretlerin tümünü kapsamaktadır. İşaretler ise,örneğin port,bağlantılar,elektriksel seviye,data formatı,kodlama aynı zamanda transfer datalar ve komutları içermektedir.

Ara kol sistemi

Birlikte bulunan terazilerde yük kaldıracı ve tartma kaldıracı arasındaki kol.

Araç nakliye kantarı

Üzerindeki köprü yalnız nakliye araçlarını tartmak için geliştirilmiş terazinin açıklamalı yazılmış adı.

Aralık kaydırma

Elektromekanik terazilerde terazinin duyarlılığını değiştirmeden ölçme aralığını değiştiren mekanizma.

Aralık seçme düğmesi

Genel olarak monte edilmiş bir ağırlık parçasının yüklenmesi ile yapılır.Elektromekanik terazilerde de duyarlılık değiştirilmesi ile gerçekleştirilir.

Ard arda yazım

Yazılan bir harfin bir kısmının görüntüsünün göstergede saniyenin onda bir kaçı kadar gecikme ile çıkması halinde ard arda geçen yazılarla okuma.Bu gösterim uzun bir metnin dar bir gösterge alanında sürekli geçiş yaparak gösterilmesi gerektiği zaman kullanılır.

Areometreli terazi

Yoğunluk ölçme cihazı.Alt kısmında areometrenin dik olarak sıvıya batmasını sağlayan kurşun bulunan ağırlık gösterecek şekilde taksimatlandırılmış cam boru.

Arşimet Kaldırması

Bir sıvı ve gaz içerisine batırılan her cisme, bu ortam içerisinde cismin ağırlık kuvvetinin tersi yönünde etki eden ve bu yüzden cismin ağırlığının görünür bir biçimde azalmasına neden olan kaldırma kuvveti.Arşimet prensibine göre kaldırma, taşırılan sıvı miktarı veya sıkıştırılan gazın miktarı ile eşit bir kuvvetle olur.

Arşiv kilogramı

Uluslar arası kilogram prototipi için kullanılan diğer isim.

ASCII-Kodu

American Standard Code for Information Interchange sözcüklerinin kısaltılmışı;uluslararası yedi-bit-kodunun Amerika’da kullanılan versiyonu. Bu kodlama sisteminde basılabilen harfler ve sayılar gibi karakterleri, transmisyon ve yazıcı kontrol karakterleri de bulunmaktadır.

Asgari yük

Bu yükten daha az olarak yapılan yüklemelerde alınan tartım sonuçlarının üzerinde oldukça büyük bir relatif hatanın bulunabileceği yük.

Askı

Kaldıraç kolu ve yük taşıyıcısı veya kaide ve kefeler arasındaki ara bağlantı elemanı.Örneğin; yük askısı,sarkaç askı.

AT-Damga yılı işareti

AT-Damga yılı işareti altı köşeli bir şekil içerisinde ait olduğu yılın son iki rakamından (ayar damgası yılı)meydana gelmiştir.  

AT-İlk muayenesi

AT-Ölçü aletleri yönetmeliklerine uygun olarak ölçü aletlerinin ölçme tekniği bakımından yapılan ilk kontrol ve muayenesi.AT-İlk muayenesi yeni veya yenilenerek kullanılacak bir ölçü aletinin AT-Onayı alınmak üzere ölçü tekniği bakımından kontrol edilerek AT-İlk muayene damgasının vurulmasından ibarettir.

AT-Tip onayı

Ölçme aletinin tipinin AT talimatlarında yazılı bulunan şartlara uygunluğunun AT içerisinde yer alan bir ulusal ölçme servisi tarafından kontrolü ve onaylanması.

Auto range

Çok bölüntülü ve birden fazla ölçme aralığına sahip terazilerde skalanın ölçme aralığını otomatik olarak değiştiren tertibat.  

Auto-zero

Sıfır işareti üzerinden olan kaymaları ve yük kefesi üzerinde bulunan tozlanmalardan ötürü oluşan sapmaları düzeltmek için otomatik olarak teraziyi sıfıra ayr eden tertibat(sıfırlama hızı, saniye başına 0.5 dijit gibi)

Autocal

 Kalibrasyon işleminin tam otomatik olarak yapılarak terazinin kontrol edilmesi.Terazinin yerinin değiştirilmesi,gerilim düşmesi,sıcaklık değişimi gibi durumlarda otomatik olarak yeniden kalibrasyon işlemi yapılır.  

Ayar boşluğu

a) Ağırlık parçasını nominal değerine getirmek için ayar bilyalarının doldurulduğu, ağzı kapatılabilen boşluk. b) Mekanik terazilerin yük taşıyıcısında yüksüz olduğu durumda iken sıfırının ayarlanması için kullanılan tertibat.

Ayar markaları

Ayar markaları,üzerinde bulunan <….. tarihine kadar geçerli> yazısı ile birlikte Almanya’da aşağıdaki renklere göre sınıflandırılmışlardır; a) Ait olduğu senenin son rakamı 0 veya 5 ise; Sarı b) Ait olduğu senenin son rakamı 1 veya 6 ise; Kahverengi c) Ait olduğu senenin son rakamı 2 veya 7 ise; Mavi d) Ait olduğu senenin son rakamı 3 veya 8 ise; Gri e) Ait olduğu senenin son rakamı 4 veya 9 ise; Yeşil

Ayar Damgası

Periyodik ve stok muayeneleri tamamlanmış ölçü aletinin üzerine yetkili mercinin vurduğu damga.  

Ayar eletonu

Yüksek hassasiyete ve sertifikaya sahip ağırlık parçası.

Ayar hata payları

Ayarlama yaparken bulunan ölçme değerlerinin standart ile olan sapmasının izin verildiği en fazla ve en düşük olabileceği sınır değerler.  

Ayrı taksimatlı terazi

Farklı bölüntü değerlerine ayrılmış, birbirine bitişik yan yana birçok gösterge aralığını bulunduran sıfırdan maksimum yüke kadar işaretlenmiş tartım aralığına sahip terazi.

Askı uzantısı – sevk kolu

Diğer bir terazi kefesini,terazi tabanının altına uzatılan askı yardımıyla asılması, dolayısıyla terazi tabanının altındaki tartımlar için kullanılan düzenek.  

Askıya alma tertibatı, askı sistemi

Özellikle yüksek çözme gücüne sahip terazilerde bıçakları kefelerden ayırmak ve kaldıraç kolunu, ara askıları ve kefeleri tesbit etmek için kullanılan tertibat.  

Asma hat terazisi

Bir asma hat düzenine kurulmuş terazi.Burada asma hat düzenine ait bir kısım yük taşıyıcısı olarak kullanılır.  

AT’ye üye ülkelerin sembolleri

AT-ilk muayene damgasının hangi üye ülke tarafından verildiğini tanımak için AT-damgasında bulunan sembol.   B Belçika F Fransa D Almanya I İtalya DK Danimarka IRL İrlanda E İspanya L Lüksemburg EL Yunanistan NL Hollanda P Portekiz UK İngiltere  

AT-Muayene damgası

Bir asma hat düzenine kurulmuş terazi.Burada asma hat düzenine ait bir kısım yük taşıyıcısı olarak kullanılır.  

AT-Muayene işareti

AT-Muayene damgası yalnız bir işaretinden meydana gelmiştir.Eğer muayene Almanya’ya ait bir ölçüler ve standartlar bürosu tarafından yapıldı ise işaretin üst yarısında harfi ve yanında bu büro için verilen sıra numarası bulunur.Alt yarıda da büro tarafından verilmiş olan seri numarası vardır.AT-Muayene damgası aynı zamanda garanti kontrol damgası yerine de kullanılır.

Band Baskülü

Sürekli bir şekilde geçiş yapan ambalajlanmamış, açık tartım eşyasının band üzerinde ve bandın hızına göre ağırlığını tayin eden (tamamlayan tartı aleti)band baskülü.Band baskülleri aynı zamanda kısım kısım tartarak toplam sonucunu gösteren tartı aletleri olarak yapılmışlardır.  

Band kontrol terazisi

Ambalajlanacak ürünlerin kütlesini band üzerine geldiği zaman tayin eden terazi.  

Banyo baskülü

Evlerde kullanılan ekseriyetle yaylı terazi olarak dizayn edilmiş IIIdoğruluk sınıfına ait baskül  

Baud/Baud hızı

Seri olarak yapılan data transferi sırasında saniye başına bit olarak hız birimi.  

BCD(Binary Coded Decimal)

Dual sisteme göre data kodlama şekli.0 dan 9 a kadar olan sayılar için 4 binary rakam kullanılır.Bir sıranın numerik değerini bulmak için yatay doğrultuda toplam alınır.  

Bebek terazisi

Doğan bebekleri tartmak için kullanılan özel biçimde yapılmış bir yük taşıyıcısına sahip olan terazi.  

Belirsizlik

Ölçme belirsizliği.  

Belirsizlik aralığı

Otomatik kontrol terazilerinin kütle birimi cinsinden verilen tartılan cismin değerinin tam olarak alınamadığı aralık.Belirsizlik aralığı daha çok tartım sırasındaki dinamik etkiler nedeni ile meydana gelmektedir ve deneysel olarak saptanmalıdır.Asgari yük, belirsizlik aralığının genişliği ile orantılıdır.  

Bıçak

Kefe üzerine konumlanan bıçak yatağına ait parça  

Bir tartıma ait ölçme sonucu

Bulunan ölçme belirsizliği ve düzeltmelerinde göze alınarak kütle tartım değeri veya konvansiyonel tartım değerinin tartımın sonucu olarak verilmesi.Bir tartımda bulunan ölçme sonucu, aralarındaki bağıntı açık bir şekilde belli olan diğer farklı bir ölçme büyüklüğü cinsinden verilebilir.  

Bir terazinin kullanılabilirliği

Teraziler kullanım amaçlarına uygun olarak imal edilmelidir.Örneğin dışarıda kullanılan terazilerde rüzgar ve yağmur etkileri nedeniyle muayene sabitinin sayısal değeri < 3000 olmalıdır.  

Bir terazinin hatası

Terazinin göstergesinde okunan değerle gerçek değer arasındaki farkı.Yani etkin yük.  

Bir terazinin kullanım aralığı

Terazinin tartım için kullanıldığı ölçme aralığı.Tartım aralığı ve kullanım maksatları göze alınarak sınırlandırılmaktadır.  

Bir yük hücresinin karakteristik eğrisi

Bir yük hücresine uygulanan kuvvetin büyüklüğünün fonksiyonu olarak çıkışta alınan değerin (örneğin elektriksel gerilim,sıvı basıncı gibi) grafik olarak değerlendirilmesi  

Birden fazla ölçme aralığına sahip terazi

Sıfırdan başlayarak giden değişik tartım aralıklarının bulunduğu terazi.Her tartım aralığının minimum ve maksimum yüke göre bir bölüntü değeri vardır.  

Birim

Bir ölçme büyüklüğünü as veya üst katları ile tasvir edebileceğimiz, karar verilerek tesbit edilmiş nicelik.  

Bit

Binary Digit’in kısaltılmışı.Örneğin 1 bit ile <doğru>veya <yanlış>mantıksal işlemi yürütülür  

Bölüntü

Çizgili bir skalanın bölüntü işaretlerinin tümü veya rakamsal bir skalanın bütün rakamları.  

Bölüntü değeri

Binary Digit’in kısaltılmışı.Örneğin 1 bit ile <doğru>veya <yanlış>mantıksal işlemi yürütülür  

Brüt ağırlık

Tartılan cismin kütlesi (net ağırlık) ve içinde bulunduğu kabın yada ambalajın ağırlığının (dara ağırlığı) toplamı.  

Byte

256 Farklı karakteri kodlayabilen 8 bit uzunluğundaki data. Tüm mikro proses işlemler data bytr yapısı veya katlarını kapsamaktadır.